Oblicza biedy – Krytycznym okiem o książce „Dostatek”

Jakob Guanzon opowiada także o kobietach nieobecnych, które z powodu złożonych zbiegów okoliczności nie mogły być blisko swoich synów. Pozostaje obecność dorosłego mężczyzny, któremu trzeba zaufać bezwarunkowo i bezgranicznie. A w tych silnych więzach syna i ojca widzimy coraz więcej pęknięć i niepokojących rozłamów. Czy można kochać kogoś, kto jest z różnych powodów dysfunkcyjny? Czy bieda intensyfikuje, czy też może wypacza ludzkie emocje, w tym potrzebę bliskości i przywiązania? „Dostatek” to z jednej strony kameralna opowieść o ludzkiej nędzy i jej destrukcyjnej sile, z drugiej jednak – opowieść o czymś więcej niż jednostkowa dramatyczna historia wyborów lub braków możliwości wyboru czegokolwiek w życiu. Guanzon intensyfikuje narrację, wplatając w nią sieć niezwykłych porównań, o których wspomniałem na wstępie i które są największym walorem literackim tej książki. Dzięki temu zabiegowi każda jednostkowa sytuacja zamienia się w jakiś fragment panoramicznego obrazu. Bieda jest w tej powieści wszechobecna i definiowana na kilku poziomach. I jest to jednocześnie tak sugestywna w swym naturalizmie narracja, że zostawia trwały ślad w pamięci czytających. Jakkolwiek można by dyskutować o tym, w jaki sposób autor decyduje się odsłaniać przyczyny amerykańskiej biedy i czy ma na ten temat coś odkrywczego do powiedzenia, z pewnością choćby sceny, w których zdesperowany ojciec usiłuje uzyskać coś dla dobra swego dziecka, nie pozostawią nikogo obojętnym. A przecież jedną z definicji biedy w tej powieści jest swoista znieczulica. Gorycz niespełnienia rodzi się tam, gdzie zaczyna brakować elementarnej empatii. Bardzo mocna i jedna z bardziej sugestywnych książek, jakie ukazały się w tym roku.