Otchłań przeszłości – Puls Wieliczki o książce „Nędza”

Nędza” to także opowieść o tym, że nie można się odciąć od pewnej przynależności, a jednocześnie możliwe jest odnalezienie się w innej. Nakładają się tu na siebie dwa światy, jak również dwa języki opowieści. Mikrotony i życie pośród deficytów. Andrzej Tichý znakomicie wykorzystuje kontrasty, lecz jednocześnie pokazuje, co staje się kontrastowe tylko dlatego, że zdecydowaliśmy się od pewnych spraw odciąć. A przecież są to doświadczenia egzystencjalne, które mogą jednocześnie kształtować i rujnować. Czy „Nędza” jest o ludzkiej ruinie? Pośród wspomnień pojawia się kilka refleksji na temat ludzkości w ogóle. Czy rzeczywiście każde ludzkie życie jest istotne? Cenne z jakiegoś powodu? Na tyle ważne, by je zauważać albo pamiętać? Przeszłość odeszła w takiej formie, w jakiej uwierała bohatera. Ale pozostały wspomnienia o niej. Czas, w którym żyło się podle albo miało się świadomość, że tak się żyje. Ludzie z retrospekcji to cienie, choć jednocześnie bardzo wyraźne postacie, które mocno wpłynęły na życie bohatera. Ten usiłuje uporządkować w pamięci czas, w którym mieszały się ze sobą wściekłość, frustracja, poczucie zbędności, lecz przede wszystkim świadomość, że być może nic dobrego już się nie przydarzy. Zdarzyło się, lecz jedno przypadkowe spotkanie powoduje, że wraca egzystencjalny dyskomfort. Jakby w muzycznej świadomości bohatera pojawiła się trudna, wręcz niemożliwa do opanowania kakofonia. Podobnie jak niemożliwe będzie zamknięcie trudnego etapu swojego życia. Wszystko, co uwierało w przeszłości, może wrócić dosłownie w jednej chwili. Tichý obrazuje nie tylko mroczną przeszłość swego narratora. On także znakomicie pokazuje, jak okrutnie intensywna może być konkretna chwila życia. W jaki sposób rezonuje w świadomości i jak utrwala się jej destrukcyjna siła.